BANA BİLGİÇLİK TASLAYAN ADAMLAR

 

Bu ay, ismiyle hayli ilginç ve dikkat çekici bir kitapla karşınızdayız: "Bana Bilgiçlik Taslayan Adamlar." Malum, konumuz KADIN olunca güçlü bir kitapla kesişmesi lazımdı yollarımızın. Adı gibi içeriği de etkileyici, vurucu ama yer yer de sarsıcı bir kitap Bana Bilgiçlik Taslayan Adamlar! Ayrıca okuması ve anlaması da son derece kolay bir eser.

 

Rebecca Solnit, Amerikalı bir yazar. Yazılarında ve eserlerinde Feminizm, sanat, siyaset, çevre gibi konuları ve sorunları irdeliyor. Yazıları, başta TomDispatch sitesi olmak üzere bazı önemli dergilerde (Financial Times) yayınlanmış. Bana Bilgiçlik Taslayan Adamlar kitabı da TomDispatch'te ve çeşitli dergilerde yayınlamış olan yazılarından ve üniversite konferanslarında yaptığı konuşmaların birleşiminden ortaya çıkmış bir yapıt. 

 

Yapıtın öyküsü, kitabın ismini de taşıyan bir deneme yazısıyla başlıyor. Solnit, birebir kendi yaşadığı trajikomik bir deneyimden yola çıkarak kaleme alıyor bu deneme yazısını. Bir parti sonrası zengin bir iş adamının, Solnit'e akıl verir gibi ve kendisini aşağılarcasına küçük görür vaziyetteki sözleri ile kendisine 'bilgiçlik taslamaya' çalışmasından fazlasıyla etkilenen Solnit, bu denemeyi "içimde yarışmayı isteyen küçük bir tay vardı" tabiri ile girdiği duygu yoğunluğu sonrasında bir çırpıda yazıveriyor bir sabah vakti. Trajikomik olaya kısaca değinmek istiyorum. 

 

Yaşça ileri zengin bir iş adamı, yazar Solnit ve bir arkadaşını Aspen'deki dağ evine bir partiye davet eder. Parti sonrasında Solnit ve arkadaşına biraz daha kalmasını söyler. Ardından sanki karşısında küçük bir kız çocuğu varmış gibi Solnit’e "E anlat bakalım. İki kitap yazdığını duydum." diyerek garip bir tavır takınır. Çünkü aklınca Solnit’i hafife alacak ve ona kendi çapında 'öğütler' verecektir. Solnit de kendisine 'ikiden çok daha fazla kitabı' olduğunu söylese de zengin iş adamını bu söylenen pek de ilgilendirmez. Ardından yazar, bir başka kitabından bahsetmişken iş adamı, yazarın sözünü keserek bahsettiği kitap hakkında başka bir kitabın adını duyup duymadığını sorar. Yazar sonrasını şöyle anlatıyor:

"Bana o pek önemli kitabı anlatmaya başlamıştı bile, yüzünde o çok bildiğim, nutuk çeken adamların kendine hayran ifadesiyle ve kendi otoritesinin uzaklardaki ufkuna sabitlenmiş gözleriyle." İş adamı sözlerine devam ederken Solnit'in arkadaşı araya girerek "İyi de, bahsettiğiniz Rebecca’nın kitabı" der ama iş adamının bunu idrak etmesi için arkadaşı bu sözünü birkaç kere daha tekrar eder. İş adamı olayı anladığında ise yüzü kül rengine dönmüştür. Behsedilen 'o çok önemli kitap' Solnit’in kitabıdır ve iş adamı sadece kitap hakkında New York Times'ta yazılan birkaç yazıyı okumuştur hepsi o kadar! İş adamının söylenenler karşısında dili tutulmuştur ancak kaldığı yerden de sözlerine devam eder! Kadınlar ise hanımefendi duruşlarını hiç bozmazlar.

 

Tabiki de yazısı çok ses getiriyor. Bunun nedeni ise, "Mansplaining" kelimesi. Kelime Solnit’e ait değil ancak yazısını okuyan kadınlar, başka bir sitede yaşadıkları acı tecrübeleri yazmaları ile man ve explain kelimelerinin birleşiminden "mansplaining" kelimesini türetmişler. Türkçe’ye farklı şekillerde çevrilmiş bu kelimeye en doğru tabiri ile "erkek söylemi" diyebiliriz. Kelimeye kısaca değinmek gerekirse; Erkek söylemi, kadınların söylediklerine karşı her defasında bir şeyler söyleme gereği duyarak ve akıl verme ihtiyacı hissederek kadınlar üzerinde üstünlük kurma isteğidir. Yerli yersiz, sanki karşıdaki kadın bilmiyormuş da ona bilmediğini (ya da bildiğini) bir kere daha açıklama yapmaya çalışmak demek istediğim. "Bilgiçlik taslamak" denilen şey tam da bu oluyor zaten.

 

Yapıt, kadınların tamamen özgür olabileceği bir dünya için her beraber birlik olmaya ve mücadele etmeye de bir çağrı aslında. Birçok gerçek hikaye ile şiddet, taciz, tecavüz, iş sahası, kamusal alan, evlilik, özgürlük ve Feminizm gerçekliğindeki KADIN’a ışık tutuyor, yol gösteriyor, cesaret veriyor. Verdiği acı örneklerle problemlerin kökenine iniyor ama en önemlisi de kadınların tüm bu olanlar karşısında göstermesi gereken duruşu özellikle belirtiyor.

 

Okuyanlara KADIN konusu ile ilgili çok farklı bakış açıları ve fikirler kazandıracağını düşündüğüm bu kitap için şimdiden iyi okumalar diliyorum.

 

*Solnit, R. (2015). Bana bilgiçlik taslayan adamlar. Beyoğlu, İstanbul. Encore.

 

Elifnur TAKAVCU

ent.enttak@gmail.com